کمال قلیچدار اوغلو کیست ؟

انتخابات شهرداریهای ترکیه در سال ۲۰۱۹ ضربه ‌ای بزرگ برای حزب AKP در شهرهایی بود که به طور سنتی پایگاه هواداران این حزب محسوب می شدند و حزب CHP تحت رهبری قلیچدار اوغلو در بیشتر شهرهای مهم ترکیه از جمله آنکارا و استانبول پیروز شد و به حاکمیت ۲۵ سال اردوغان و حزبش بر شهرداریها در این شهرها پایان داد. در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۲، شش رهبر مخالف دولت به رهبری قلیچدار اوغلو اعلام کردند " زمان دموکراسی فرا رسیده است ". این گروه متشکل از شش حزب مخالف که به ائتلاف ملی یا میز شش نفره هم شناخته می‌ شود، از فوریه ۲۰۲۰ به صورت منظم جلساتی برگزار کرده اند و در نوامبر بسته پیشنهادی خود را برای اصلاح قانون اساسی اعلام کردند که هدف آن تغییر نظام ریاستی است که اردوغان در سال 2017 از طریق همه پرسی به جای نظام پارلمانی حاکم کرد. هدف آنها از اصلاح قانون اساسی استقرار مجدد نظام پارلمانی در ترکیه است. در این بسته پیشنهادی بازگرداندن اختیار قانونگذاری و بودجه‌ بندی به پارلمان و تقویت سیستم نظارت و کنترل پیش بینی شده است. دو ماه قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه، ائتلاف ملی قلیچدار اوغلو را به عنوان نامزد ریاست‌ جمهوری خود معرفی کرد. چند هفته مانده به انتخابات، قلیچدار اوغلو در مقابل اردوغان که در دو دهه اخیر قدرت را در ترکیه در اختیار داشته ، خیلی خوب ظاهر شد. ائتلاف مخالف به رهبری قلیچدار اوغلو قول دادند در صورت پیروزی در انتخابات بسیاری از سیاست‌های اردوغان در زمینه اقتصاد، حقوق مدنی و روابط خارجی را کنار گذاشته و عکس آن عمل کنند. این انتخابات به عنوان مهمترین انتخابات در تاریخ ۱۰۰ ساله جمهوری ترکیه به حساب می‌آید. از زمانی که اردوغان به قدرت رسید ، هم ترکیه و هم سیاست‌های آن تغییر کرد. داستان صعود قلیچدار اوغلو در حزب CHP به خوبی نشان می دهد که  چگونه در طول بیش از یک دهه رهبری حزب او تلاش کرد تصور رایج را درباره حزب CHP به عنوان حزب قشر نخبه که خود را به تاسیس ترکیه مدرن و سکولار مفتخر می دانستند، تغییر داده و این حزب را به عنوان حزب توده ها معرفی کند . در گذشته، شعارها و رویکرد به شدت لائیک و ناسیونالیست حزب CHP باعث شده بوده جلب حمایت دیگر اقشار به ‌خصوص در بین کردها و محافظه ‌کاران مذهبی دشوار شود اما این وضعیت تغییر کرده است.

سلین بنگی گومروکچو تحلیلگر سیاسی در این خصوص گفت : گفتمان حزب CHP  از زمانی که قلیچدار اوغلو به رهبری حزب رسید، تغییر کرد و او همواره سعی داشته است تا دیدگاههای قدیمی حاکم بر حزب را تغییر دهد. در واقع تمرکز اصلی حزب روی جلب آراء بیشتری از جامعه بوده است و فرق نمی کرده این رای را از کدام گروه از جامعه به دست آورد. ما می بینیم از زمانی که او به رهبری حزب رسید ، رویکرد حزب به  مسائل مختلف جامعه نیز تغییر کرد. برای مثال رویکرد حزب به مسئله کردها به کل تغییر کرد.

قلیچدار اوغلو در اظهاراتی گفت  دوستان، من وجدان مردم این کشور را خطاب قرار می دهم ، شبکه تی آر تی TRT  پخش کردی دارد، پس چرا زبان کردی را به عنوان زبانی ناشناخته معرفی می کنید. چرا زبان کردی که هزاران سال به آن صحبت می شود را زبانی ناشناخته معرفی می کنید؟

تا پیش از انتخابات ، قلیچدار اوغلو همچنین از طریق ائتلاف ملی باب گفتگو و همکاری با احزاب محافظه کارتر را باز کرد تا با این کار پایگاه حمایتی خود را در داخل جامعه گسترده تر کند. کارشناسان می گویند گرچه این احزاب پایگاه اجتماعی بزرگی ندارند، اما تشکیل ائتلاف تحت رهبری حزب جمهوری خواه خلق عملا باعث می شود تا این ائتلاف مخالف دولت در نظر مردم از مشروعیت بیشتری برخوردار شود. در واقع به این طریق به رای دهندگان گفته می شود که این ائتلاف از نظر ایدئولوژیک بسیار متنوع است و نمی گذارد حزب اصلی مخالف دولت دیدگاه های لائیک خود را بر زندگی مردم به ویژه جنبه های دینی و مذهبی آن تحمیل کند.

قلیچدار اوغلو گفت : آیا ما در برابر طیب اردوغان متحد می شویم ؟ آیا فکر می کنید ما این همه تلاش را برای هدفی به این کوچکی صرف می کنیم؟ نه اصلا چنین چیزی نیست. مسئله اصلی که همه ما را باید با یکدیگر متحد کند این است ، بتوانیم با دنیا رقابت کنیم ، در این رقابت پیروز شویم و آنچه را که حق ماست به دست آوریم. فرقی نمی کند ترک ، کرد، سنی ، علوی ، محجب و غیرمحجب ، چپی یا راستی باشیم بلکه حول محور این هدف متحد شویم.

سلین بنگی گومروکچو گفت ما می بینیم قلیچدار اوغلو تلاش می کند تا هر چه بیشتر قشر محافظه کار مذهبی ترکیه را به سمت خود جلب کند. در واقع او چند ماهی است که حرکت به اصلاح کسب حلالیت را شروع کرده است تا برای آنچه که اشتباهات و گناهان حزبش در تمام این سالها بوده عذرخواهی کند. اگر شما به اولین مبارزات انتخاباتی او به عنوان رهبر حزب جمهوری خواه خلق در سال 2011 نگاه کنید ، می بینید که شعار اصلی حزب " CHP  برای همه " بود. بنابراین چنین چیزی را می توان خلاصه ای از رویکرد جدید حزب تحت رهبری قلیچدار اوغلو دانست. در واقع او می خواهد برند جدیدی از این حزب را به مردم معرفی کند.

با وجود موضع چپ لیبرال قلیچدار اوغلو ، او درباره مسئله آوارگان و پناهجویان خارجی ساکن ترکیه موضوع آشتی ناپذیر دارد. او قول داده است در صورتیکه رئیس جمهور شود سوریها و افغانها را به کشورهای خود باز می گرداند.

او در پیامی در صفحه اجتماعی خود نوشت : "من به نقطه صفر مرزی آمده‌ام تا به ملتم بگویم که در یک مسئله مصمم هستم. ریاست‌جمهوری من دو هدف مهم دارد. اول، بازگرداندن سوریه‌ ایها به کشور خودشان و دوم، آنهایی را که به صورت غیرقانونی از طریق ایران به ترکیه آمده اند به ایران بازگردانم."

ترکیه بیش از ۳.۶ میلیون سوریه‌ ای را در خود جای داده است و در نتیجه به عنوان بزرگترین کشور میزبان پناهندگان در جهان محسوب شناخته می‌ شود. علاوه بر سوریها ، بیش از  ۳۰۰ هزار پناهنده از سایر ملیت‌ها نیز در ترکیه زندگی می کنند. در سال ۲۰۲۲، اردوغان از طرحی برای بازگرداندن یک میلیون پناهنده سوری به کشورشان رونمایی کرد که در تناقض شدید با مواضع قبلیش بود که مخالفانشان را به علت اصرار بر بیرون کردن پناهجویان از ترکیه ، به نداشتن وجدان و انسانیت  متهم می کرد. گروههای حقوق بشری نگران این هستند که شماری از پناهجویان سوری و افغان بر خلاف پیمانهای بین المللی و علیرغم میلشان به کشورشان برگردانده شوند.  

سلین بنگی گومروکچو گفت این یکی از موضوعاتی است که ائتلاف مخالف دولت برای آن هدف انتقادات جناحهای چپگراتر و لیبرالتر جامعه و همچنین گروههای حقوق بشری و جامعه مدنی است که فعالیت گسترده تری در رابطه با پناهجویان دارند. البته این ائتلاف در عین حال سعی می کند با چنین رویکردها و شعارهایی حمایت بخش ملی گراتر جامعه ترکیه را نیز جلب کند. البته نباید فراموش کرد که اوضاع و مشکلات اقتصادی ترکیه نیز دلیل دیگری در رو آوردن احزاب به چنین شعارها و وعده هایی است.

 ( برنامه ای از شبکه تلویزیونی میدل ایست آی ( چشم خاورمیانه))