وبلاگ ترکیه

انتخابات ترکیه از منظر رسانه ها

انتخابات ترکیه
4.4/5 - (9 امتیاز)

در این نوشتار انتخابات ترکیه را از نگاه برخی رسانه های تصویری بررسی خواهیم کرد. در ابتدا اطلاعاتی درباره انتخابات امسال ترکیه در شبکه جهانی TRT ترکیه را مرور می کنیم.

در انتخابات سال ۲۰۲۳ ترکیه که به علت مقارنت آن با یکصدمین سالگرد تشکیل جمهوری ترکیه ، به انتخابات قرن این کشور معروف شده است ، بیش از ۶۵ میلیون نفر واجد شرایط شرکت هستند. از این تعداد بیش از سه میلیون نفر در خارج از ترکیه زندگی می کنند و شش میلیون نفر هم رای اولی هستند. برای انتخابات امسال بیش از ۱۹۰هزار صندوق اخذ رای در ترکیه تهیه شده است و در خارج از کشور نیز 5 هزار صندوق در ۷۴ کشور  آماده شده است.

تماس با کارشناس

شما می توانید با کلیک بر دکمه های زیر به طور مستقیم با کارشناس متخصص مربوطه تماس حاصل فرمایید و از مشاوره و راهنمایی رایگان برخوردار شوید

نقش رئیس جمهور در ترکیه

در ترکیه رئیس جمهور نه تنها رئیس حکومت بلکه رئیس کابینه دولت یعنی قوه مجریه نیز هست. بر اساس اعلام کمیسیون انتخابات ترکیه، ۲۶ حزب برای انتخابات ثبت نام کرده اند که ۱۳ حزب به صورت مستقل و سیزده حزب به صورت ائتلافی حضور دارند. از این احزاب ۴ نفر به نامزدان احراز پست ریاست جمهوری هستند که عبارتند از رجیب طیب اردوغان رئیس جمهوری کنونی ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه ، کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوریت خلق ترکیه و نامزد ائتلاف شش حزب مخالف دولت موسوم به ملت ، محرم اینجه  از حزب مملکت و سینان اوغان نامزد مستقل و بدون حزبی است که از طرف ائتلاف موسوم به آتا معرفی شده است. در صورتیکه انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم کشیده شود، دور دوم انتخابات ۲۸ ماه مه برگزار می شود.

چرا انتخابات ترکیه 2023 یک انتخابات مهم خواهد بود؟

شبکه خبری الجزیره نیز در برنامه ای تحلیلی به این موضوع پرداخت که چرا انتخابات این دوره در ترکیه آزمایشی بزرگ برای اردوغان خواهد بود. تحلیلگر این شبکه در این خصوص گفت:اردوغان بیست سال است که بر ترکیه حکومت می کند و طرفداران و مخالفان زیادی دارد و ترکیه به شدت دچار دو دستگی شده و اردوغان با امتحان بزرگی روبروست، یعنی آینده سیاسی اردوغان را صندوقهای انتخابات امسال تعیین خواهند کرد. احزاب مهم مخالف دولت نیز پشت کمال قلیچدار اوغلو صف کشیده اند. با وجود اینکه قلیچدار اوغلو شخصیتی کاریزماتیک و با جذبه همانند اردوغان ندارد، اما در میان مخالفان اردوغان، بیشترین محبوبیت را داراست.

چرا امسال جناح مخالف دولت قویتر از هر زمان دیگری ظاهر شده است؟

 باید توجه داشت ترکیه هنوز با آثار زمین لرزه ویرانگر اخیر دست و پنجه نرم می کند. برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نیاز است پنجاه درصد آرا به علاوه یک رای کسب شود و اگر هیچکدام از نامزدها نتوانند این میزان رای را کسب کنند،طبق قانون رای گیری به دور دوم کشیده می شود. اردوغان که رهبر حزب عدالت و توسعه است حمایت حزب حرکت ملی گرا و حزب جدید رفاه را دارد. به این ائتلاف ، ائتلاف مردم گفته می شود. قلیچدار اوغلو نیز نامزد ائتلاف ملت متشکل از شش حزب است. در ائتلاف حامی قلیچدار اوغلو احزاب از جناحهای چپ ، راست، ملی گرا و اسلامگرا حضور دارند. قلیچدار اوغلو نیز سیاستمداری کهنه کار است و سه بار قبل از این هم با اردوغان رقابت داشته است که موفقیتی کسب نکرده است.

انتخابات در ترکیه

دو جناح مخالف هم در انتخابات ترکیه مقابله خواهند کرد

 برخی کارشناسان معتقدند که قلیچدار اوغلو در واقع آنتی تز اردوغان یعنی فرد مقابل اوست که در این انتخابات ترکیه حرفی برای گفتن دارد. هر چه اردوغان سخنرانی آتشین و آشتی ناپذیر باشد، برعکس قلیچدار اوغلو بسیار آرام و مصالحه جو است. قلیچدار اوغلو این ویژگی را نقطه قوت خود تلقی می کند زیرا معتقد است برای کشوری که به شدت دچار دو دوستگی شده است، باید سیاست مسالمت  و مصالحه را پیش گرفت و مردم را متحد کرد. 

وضعیت کنونی ترکیه چگونه است؟

برای درک بهتر وضعیت کنونی ترکیه نیاز است بدانیم که ترکیه با وجود جمعیت قریب به اتفاق مسلمان و قرار گرفتن در موقعیت سوق الجیشی میان اروپا و خاورمیانه ، طبق قانون اساسی ، ساختار سیاسی لائیک دارد که معتقد به جدایی دین از سیاست است. در واقع نظام لائیک میراث مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه و ترکیه نوین است که همیشه تلاش می کرد سکولاریسم اروپایی را در کشورش نهادینه کند و ساختاری غربی را در ترکیه رواج دهد.

البته چنین رویکردی در طول زمان باعث شد تا بسیاری از افراد مذهبی محافظه کار احساس کنند به حاشیه رانده شده اند. اما با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری اردوغان،این وضعیت تغییر کرد. او این حزب را در اواخر دهه ۱۹۹۰ تاسیس کرد.

عدالت و توسعه حزبی محافظه کار با ریشه های اسلامی سیاسی است. این حزب در انتخابات  ۲۰۰۰ پیروزی گسترده ای کسب کرد و اردوغان هم نخست وزیر شد و دوران سیاسی جدیدی در تاریخ ترکیه را آغاز نمود. با وجود اینکه شکاف میان مذهبی ها و لائیکها در ترکیه در اوایل به قدرت رسیدن اردوغان زیاد بود و همین مسئله کفه ترازو را در چندین دور انتخابات ترکیه به نفع او سنگین کرده بود،اما رفته رفته این شکاف کمرنگتر شده است و احزاب ملی گرای کمالیست که بیشترین تمرکز خود را روی سکولاریسم می گذاشتند دیگر مثل گذشته محافظه کاران مذهبی را از خود دور نمی کنند و همین مسئله تا حدودی کار را برای اردوغان دشوارتر کرده است، به ویژه که در انتخابات امسال ترکیبی از احزاب لائیک و محافظه کار مذهبی برای حمایت از قلیچدار اوغلو متحد شده اند. البته بررسی ها حاکیست همچنان سی درصد از واجدین شرایط جدای از وضع موجود حاضرند به اردوغان رای بدهند. این دسته از مردم شکست اردوغان را ، شکست خود می پندارند. با وجود این رفته رفته از حامیان اردوغان کاسته میشود و محافظه کاران مذهبی دیگر مثل گذشته چشم بسته به او رای نمی دهند.

اقتصاد ترکیه تهدیدی برای اردوغان

 از موضوع سکولاریسم که بگذریم، موضوع اقتصاد مهمترین عامل تعیین کننده در انتخابات 2023 ترکیه می تواند باشد. با وجود اینکه اردوغان در دو دهه ریاست خود بر ترکیه باعث رشد قابل توجه اقتصاد کشورش شد، اما در چند سال اخیر اقتصاد ترکیه به شدت دچار بحران شده است که از علل آن می توان به جنگ سوریه، ورود بیش از سه و نیم میلیون آواره سوریه و همچنین بحران کرونا اشاره کرد. البته سیاست اردوغان در تاکید بر لزوم پایین آوردن نرخ بهره نیز تاثیر به سزایی در کاهش ارزش پول این کشور و تبعات آن از جمله تورم شدید و کاهش شدید قدرت خرید مردم داشته است.

منتقدان اردوغان نیز این سیاست اردوغان را به شدت مورد انتقاد قرار می دهند. آمارها نشان می دهد ارزش پول این کشور در یک دهه گذشته به یک دهم کاهش یافته است. گرچه اخیرا تورم کمی مهار شده است اما هنوز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از پنجاه درصد است و کاهش شدید قدرت خرید مردم باعث شده است کیفیت زندگی آنها نیز در مقایسه با گذشته به شدت افت پیدا کند.

سیستم سیاسی در انتخابات ترکیه

یکی از مسائل اساسی دیگر در این انتخابات ترکیه ، سیستم سیاسی است و از این رو بسیاری این انتخابات را نقطه عطفی در تاریخ سیاسی این کشور می دانند. شش سال پیش اردوغان از طریق همه پرسی و با تغییراتی که در قانون اساسی اعمال کرد، نظام سیاسی کشورش را از پارلمانی به ریاست جمهوری تغییر داد. استدلال اردوغان این بود که سیستم ریاست جمهوری در اداره کشور کارآمدتر است.

 اما کارشناسان معتقدند مسئله به این سادگیها هم نیست. آنها می گویند انتظار می رفت فرایند تصمیم سازی نسبتا سریع شود اما درست عکس این اتفاق افتاده است. زیرا رئیس جمهور تنها تصمیم گیرنده است و مدیران سازمانهای دولتی از گرفتن تصمیمهای پرمخاطره و مهم پرهیز می کنند.

همچنین منتقدان اردوغان معتقدند که چنین سیستمی،قدرتی بی حد و حصر به او می دهد که هیچ نهاد کنترل کننده ای هم برای نظارت بر آن وجود ندارد.

آنها اردوغان و حزبش را متهم می کنند با کنترل رسانه ها و تضعیف نهادهادیی مثل دستگاه قضایی، مخل و تضعیف کننده دموکراسی در ترکیه هستند.

از طرف دیگر قلیچدار اوغلو وعده داده است اگر در انتخابات پیروز شود در سالهای آینده ترکیه را دوباره به نظام پارلمانی بازگرداند. بنابراین انتخابات ترکیه 2023 بیشتر شبیه انتخاب میان خودکامگی و دموکراسی شده است. هم اکنون حتی در میان محافظه کاران این اتفاق نظر وجود دارد که نظام حاکم در ترکیه مشکل دارد و باید تغییر کند اما مسئله این است که آیا رقبای اردوغان گزینه بهتری از او هستند.

در کنار همه این مشکلات آثار زمین لرزه ویرانگر و مرگبار ماه فوریه در ترکیه همچنان ادامه دارد. در نتیجه آن زمین لرزه بیش از پنجاه هزار نفر کشته شدند و بیش از دو میلیون نفر خانه و کاشانه خود را از دست دادند و چندین شهر ویران شد. بسیاری پاسخ اولیه دولت اردوغان به این فاجعه را کند و بی سر و سامان می دانند. همچنین این واقعیت که در زمین لرزه ساختمانهای زیادی فروریخت ، باعث شد بسیاری دولت را متهم کنند که در اعمال مقررات ساختمان سازی کوتاهی کرده است.

حال با توجه به همه اینها آیا این مسائل بر نحوه رای دادن مردم تاثیر می گذارد؟

پاسخ به این سوال دشوار است زیرا در خصوص موضوع زمین لرزه هر دو رقیب اصلی می توانند برنده یا بازنده باشند. برخی از کارشناسان حدس می زنند مردم به علت عصبانیت زیادی که از دولت دارند، ممکن است به رقیب اردوغان رای دهند. باید توجه کنیم بیشتر مناطق زلزله زده جزء پایگاههای اجتماعی اردوغان هستند از این رو دولت اردوغان سعی کرد با عذرخواهی از مردم و اذعان به اشتباهاتش قول جبران مافات را بدهد و روی کمکهای بشردوستانه به زلزله زدگان تبلیغ کند و نشان دهد که دولت همه تلاش خود را برای حل مشکلات آنها می کند و مصاحبه هایی را هم پخش کند که رضایت مردم را از دولت اردوغان منعکس کند.

 در هر حال این انتخابات بسیار غیرقابل پیش بینی است و نتیجه آن ممکن است به نفع هر کدام از طرفین باشد. آرای دو نامزد اصلی بسیار به یکدیگر نزدیک است اما نظرسنجها نشان می دهد قلیچدار اوغلو اندکی جلوتر است. با توجه به اینکه شرط پیروزی در انتخابات پنجاه درصد به علاوه یک رای است ، عوامل هر چند کوچک دیگر می تواند سرنوشت ساز باشد که از جمله آنها قشر خاکستری است که هنوز تصمیم خود را نگرفته اند و حدود 5 درصد از واجدین شرایط را تشکیل می دهند. 

 یک عامل دیگر هر چند کوچک اما تعیین کننده حضور محرم اینجه از دیگر نامزدهای انتخابات است که محبوبیت نسبی هم در میان مردم دارد. او در انتخابات ۲۰۱۸ به عنوان نامزد حزب جمهوریت خلق با اردوغان وارد رقابت شد اما در این دوره او حزب خود را تشکیل داده است و برآورد می شود ۵ تا ۱۰ درصد از رای واجدین شرایط را در چنته دارد.

 در واقع او نامزد مطلوب کسانی است که در عین حالیکه با اردوغان مخالفند، تمایلی هم به قلیچدار اوغلو ندارند زیرا او را خیلی سالخورده و ناآشنا با واقعیات جامعه می دانند. حزب تاثیرگذار و سرنوشت ساز دیگر ، حزب دموکراتیک خلقها HDP است که حزبی با ریشه های کردی محسوب می شود و برآورد می شود ۱۰تا ۱۲ درصد از آرای مردم را داشته باشد. این حزب هیچ نامزدی را برای انتخابات معرفی نکرده است و همین خود باعث می شود تا آرای طرفدارانش به سمت قلیچدار اوغلو سرازیر شود. حتی برخی معتقدند پیروزی قلیچدار اوغلو را این حزب تعیین می کند.

انتخابات پارلمانی همزمان با انتخابات ترکیه

همچنین نباید فراموش کرد که همزمان با انتخابات ریاست جمهوری ترکیه انتخابات پارلمانی هم برگزار می شود که آن هم بسیار مهم است. برخی از تحلیلگران حدس می زنند بسیاری از رای دهندگان بخواهند آرای خود را برای انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری بین اردوغان و قلیچدار اوغلو تقسیم کنند و اگر در پارلمانی به طرفداران اردوغان رای دادند در ریاست جمهوری جانب قلیچدار اوغلو را بگیرند یا برعکس،اگر به ریاست جمهوری اردوغان رای دادند نمایندگان مخالف او را به مجلس این کشور بفرستند. البته کارشناسان معتقدند چنین سناریویی می تواند صحنه سیاسی ترکیه را بیش از پیش پیچیده و شکاف در جامعه را عمیقتر کند و این در حالیست که مردم پس از سالها بی ثباتی در کشورشان اکنون نیاز به آرامش و ثبات نسبی دارند.

گرچه این انتخابات پتانسیل تغییرات بزرگی را در ترکیه دارد اما سوال اساسی برای مردم این است که آیا زندگی آنها را بهتر خواهد کرد یا خیر؟ کدام بهتر خواهد بود آینده با اردوغان یا بدون اردوغان ؟

بررسی انتخابات ترکیه از منظر رسانه هندی به نام کراکس CRUX

جدای از اهمیت ترکیه برای منطقه و جهان چه از نظر اقتصادی و چه سیاسی ، برای مردم هندوستان این انتخابات ترکیه یک وجه اشتراک خاص هم دارد و آن هم شباهت قلیچدار اوغلو به ماهاتما گاندی رهبری استقلال هند است و از این رو اساسا او را گاندی ترکیه یا گاندی کمال لقب داده اند. علاوه بر شباهت ظاهری، منش قلیچدار اوغلو نیز بسیار شبیه به گاندی و همراه با تواضع و آرامش است. او رهبر قدیمیترین حزب ترکیه است که مصطفی کمال آتاتورک بنیانگذاری ترکیه نوین تاسیس کرد. در سال ۲۰۱۷ قلیچدار اوغلو یک راهپیمایی اعتراضی  با حضور شمار زیادی از طرفداران خود در مسیری ۴۵۰ کیلومتری میان آنکارا و استانبول راه انداخت. این راهپیمایی عظیم باعث شد تا توجه مردم به فضای سیاسی کشورشان بیشتر شود و قلیچدار اوغلو را به خط مقدم مخالفان دولت بیاورد. حتی برخی تحلیلگران این حرکت قلیچدار اوغلو را با راهپیمایی عظیم مبارزان راه آزادی هند به رهبری گاندی در ۱۹۳۰ موسوم به راهپیمایی نمک مقایسه می کنند که در آن مردم در اعتراض به مالیات نمک مسیری ۲۵۰ مایلی را تا سواحل گجرات پای پیاده طی کردند.

قلیچدار اوغلو را بهتر بشناسیم

 قلیچدار اوغلو ۷۵ سال سن دارد و پیش از ورود به سیاست کارمند دولت بوده و ریاست سازمان تامین اجتماعی ترکیه را برعهده داشته است. از زمانی که قلیچدار اوغلو رهبری حزب جمهوریت خلق را بر عهده داشته است، به جز انتخابات ۲۰۱۹ ترکیه شهرداریها که این حزب توانست آرای چند شهر مهم از جمله استانبول را ببرد، موفقیت چندانی در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری نداشته و محبوبیت حزب از ۲۵درصد فراتر نرفته است. اما امسال شرایط فرق می کند و آنچه بخت پیروزی مخالفان به رهبری قلیچدار اوغلو را افزایش داده، نه عملکرد قابل قبول آنها، بلکه اشتباهات اقتصادی اردوغان و حزب حاکم او و برخی بدشانسیها نظر زمین لرزه و جنگ سوریه بوده است که کفه ترازو را به نفع مخالفانش سنگینتر کرده است.

قلیچدار اغلو

ذهنیت مردم در مقابل اردوغان

 با این حال همچنان این ذهنیت در میان مردم ترکیه وجود دارد که اساسا اردوغان شکست ناپذیر است. اردوغان به همراه حزب عدالت و توسعه در دو دهه ای که در قدرت بوده، همواره تلاش کرده است با بهره جستن از ابزارهای حکومتی مخالفان خود را تضعیف و جایگاه خود را تقویت کند به طوریکه حتی اکنون درصد بالایی از رسانه های مستقل و غیردولتی ترکیه نیز همسو با مواضع اردوغان عمل و تبلیغ می کنند.

حتی دستگاه قضایی ترکیه که زمانی ضامن حفظ اصل ملی گرایی و لائیسیته در نظام حاکم بر ترکیه بود اکنون به شدت تحت نفوذ و کنترل حزب حاکم است. اردوغان همچنان با تعدیل و پاکسازی ارتش از عناصر مخالف خود این نهاد را عملا تحت فرمان خود درآورده است. برخی تحلیلگران می گویند اگر قلیچدار اوغلو برنده انتخابات شود، ترکیه دوباره به جایگاه کشوری شکوفا و دموکراتیک باز می گردد که آماده دنبال کردن فرایند عضویت در اتحادیه اروپا است و همسویی بیشتری با دیگر اعضای ناتو خواهد داشت.

بدون شک اگر این اتفاق بیفتد میلیونها نفر از مردم ترکیه نفس راحتی خواهند کشید اما بعید به نظر می رسد ترکیه دوباره بتواند به اوج شکوفایی خود در گذشته بازگردد. باید توجه داشت قلیچدار اوغلو نامزد ائتلافی از شش حزب است که از نظر ایدئولوژیک اختلاف نظر اساسی با یکدیگر دارند و حول محور تنفر از اردوغان و تصمیم برای به زیر کشیدن او از قدرت گردهم آمده اند.

آنها همچنین با وعده برگرداندن ترکیه به نظام پارلمانی ائتلاف کرده اند و بر پایان دادن به ماجراجوییهای ترکیه در عرصه سیاست خارجی تاکید دارند. همچنین ائتلاف ملت به رهبری قلیچدار اوغلو تصریح کرده است دیگر ملاحظات سیاست داخلی و رویکردهای ایدئولوژیک نقشی در تصمیم گیریهای سیاست خارجی نخواهد داشت. ائتلاف ملت قصد دارد در صورت پیروزی در انتخابات،فرایند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را از سر گیرد و این کشور را متعهد به آرای دادگاه حقوق بشر اروپا بکند که این کار ترکیه را مجبور می کند هزاران زندانی را که در دوران حکومت اردوغان به علل سیاسی و پرونده سازی به زندان افتاده اند، آزاد کند.

این ائتلاف همچنین وعده داده است در صورت پیروزی در انتخابات ترکیه تلاشها را برای بازگشت به برنامه تولید مشترک جنگنده های اف ۳۵ از آمریکا از سر بگیرد. پیش از این دولت ترکیه قصد داشت ۱۰۰ فروند از این جنگنده ها را از آمریکا خریداری کند از این رو عضو کنسرسیوم بین المللی تولید این جنگنده ها بود. اما اردوغان به نشانه دوستی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه قرارداد خرید یکصد فروند سامانه دفاع موشکی اس ۴۰۰ از روسیه را امضا کرد که در نتیجه آن آمریکا هم قرارداد فروش اف ۳۵ را به ترکیه متوقف کرد و هم به مشارکت ترکیه در کنسرسیوم بین المللی تولید این جنگنده پایان داد.

جالب است بدانیم ائتلاف ملت در منشوری که برای توضیح برنامه های خود برای آینده پس از اردوغان ترسیم کرده، نه صراحتا و نه تلویحا از آمریکا نام نبرده است زیرا می داند که بیشتر مردم ترکیه نظر مثبتی درباره آمریکا ندارند.


 اساسا این یک رویه است که سیاستمداران ترک که قلیچدار اوغلو هم یکی از آنهاست، از مسئله مخالفت با امپریالیسم جهانی و انتقاد از آمریکا بهره برداری سیاسی می کنند و حتی آن را تقویت نیز می کنند اما در پشت پرده و محافل خصوصی ممکن است در تعریف و تمجید از آمریکا برآیند و آمریکاییها را دوستان خود خطاب کنند اما به صورت علنی سعی می کنند خود را منتقد آمریکا نشان دهند. گفتنی است در ۱۰ سال گذشته قلیچدار اوغلو ۲ بار به واشنگتن سفر داشته اما هر بار سعی کرده است آن را کم اهمیت جلوه دهد و حتی آن را از رسانه های ترکیه و رقبای سیاسی خود پنهان نگه دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *